j.anTiZe, d.miSelaSvili
Tbilisis saxelmwifo universiteti
el-fosta: jeantidze@yahoo.com
telefoni: 99532 305079
bunebrivi enis morfologiuri analizatori
Tezisebi
naSromi exeba bunebrivi enis kompiuteruli morfologiuri analizis programis Seqmnis avtomatizaciis sakiTxs. kerZod, Seqmnilia specialuri formalizmi, romelic amartivebs morfologiuri analizis programis Seqmnas. am formalizmSi mTavaria is, rom sityvaformaSi arsebuli morfemebis moZebnis procesi gancalkevebulia im wesebis Semowmebisagan, romlebsac unda akmayofilebdes aRmoCenili morfemebi. agreTve, aRniSnuli formalizmi iTvaliswinebs rogorc Sesamowmebeli wesebis, aseve dadgenili informaciis gamartivebul Caweras. am formalizmis safuZvelze Seqmnilia programuli produqti, romelic specialuri saxiT miwodebuli informaciis saSualebiT qmnis morfologiuri analizis programas. aseTi programa warmodgenilia morfologiuri analizatoris saxelwodebiT. misi gamoyenebiT Seiqmna qarTuli sityvaformis morfologiuri kategoriebis dadgenis programa([1]). morfologiuri analizatori araa Seqmnili erTi konkretuli enisaTvis, aramed warmoadgens ganzogadoebul analizators. Tumca aseTi ganzogadoeba moxda qarTuli enis magaliTze, igi SeiZleba warmatebiTgamoyenebul iqnes iseTi enebisTvisac, rogoricaa rusuli, franguli, ungruli, arabuli, Turquli da sxva.
sityvaformaSi arsebul morfemaTa dasadgenad Semotanilia SesaZlebel morfemaTa mimdevrobis cneba da am cnebis safuZvelze morfemebi dayofilia klasebad. konkretul sityvaformas zogierTi klasis warmomadgeneli morfema SeiZleba ar qondes. amis gamo, rTuldeba konkretul sityvaformaSi realuri morfemebis dadgena, radganac morfemaTa omonimiurobis safuZvelze SeiZleba warmoiSvas morfemaTa alternativebi, romlebic Semdgom unda gaifiltros morfemebze SezRudvebis dadebiT. aseTi SezRudvebi warmoadgenen logikur gamosaxulebebs, romlebSic monawileoben morfemaTa Tvisebebi da maTi mniSvnelobebi. morfemaTa Tvisebebi da maTi mniSvnelobebi ganisazRvreba lingvistis mier enaSi arsebuli wesebis gaTvaliswinebiT.
programis Seqmnisas SemuSavebulia da gamoyenebulia Semdegi ZiriTadi meTodebi: aradeterministuri Ziebis algoriTmi; TvisebaTa struqturebi maTze gansazRvruli operaciebiT da SezRudvebis warmodgenis forma. programisaTvis sawyis informacias warmoadgens bunebrivi enis morfologiis aRmweri teqsturi faili. masSi informacia iwereba specialuri formalizmis gamoyenebiT. am formalizmis meSveobiT Cven analizators vawvdiT rogorc enaSi arsebuli morfemebis simravles, aseve im wesebs, romlebsac unda emorCilebodnen sityvaSi Semavali morfemebi. TviToeul morfemas Cven SegviZlia mivaniWoT garkveuli sawyisi informacia TvisebaTa struqturebis saxiT. xolo wesebSi SegviZlia CavweroT is SezRudvebi, romlebsac unda akmayofilebdnen sityvaSi Semavali morfemebi. SezRudvebis meqanizmi aseve saSualebas iZleva moxdes axali informaciis gansazRvra mocemuli sityvisaTvis.
Ziebis algoriTmi, romelic Slis sityvas Semadgenel morfemebad, gvaZlevs sityvis daSlis yvela SesaZlo variants. SezRudvebis Semowmeba xdeba Ziebis procesis paralelurad, riTac droulad xdeba arasasurveli variantebis gamoricxva. gaTvaliswinebulia SezRudvebis ise gadanawilebis SesaZlebloba, rom rac SeiZleba adreul etapze moxdes variantebis sisworis Semowmeba. SezRudvebi warmoadgenen TvisebaTa struqturebze gansazRvrul operaciebiT Sedgenil logikur gamosaxulebebs. Tuki logikurma gamosaxulebam miiRo mcdari mniSvneloba Ziebis algoriTmi ukuagdebs miRebul variants da sxva variantidan agrZelebs Ziebas.
formalizmi, romelsac iyenebs morfologiuri analizatori, aris maqsimalurad mosaxerxebeli adamianisaTvis. masSi gaTvaliswinebulia mravali konstruqcia, romelic aadvilebs informaciis Caweras, gaaCnia Cadgmuli preprocesori, romelic saSualebas gvaZlevs gamoviyenoT parametriani makro Casmebi. es formalizmi pirvel rigSi gankuTvnilia lingvistebisaTvis. igi maT saSualebas aZlevs kompaqturad Caweron bunebrivi enis morfologiis wesebi. xolo Semdeg, gamoiyenon morfologiuri analizatoris programa, raTa konkretul magaliTebze Seamowmon maT mier Cawerili wesebis siswore da daxvewon igi.
morfologiuri analizatori warmoadgens programul instruments, romelic gadaiqceva lingvistis xelSi mZlavr iaraRad mas Semdeg, roca igi daeufleba analizatorSi gamoyenebul formalizms.
morfologiuri analizatoris programa dawerilia daprogramebis ena c++-is standartiT da iyenebs STL standartul biblioTekas. programa muSaobs UNIX da WINDOWS operaciul sistemebSi, Tumca misi kompilireba da gamoyeneba SesaZlebelia nebismier sxva sistemaSic, sadac aris Tanamedrove c++ kompilatori.
gamoyenebuli literatura
[1]. j.anTiZe, d. meliqiSvili, d.miSelaSvili. qarTuli enis kompiuteruli morfologia, am konferenciaze warmodgenili moxseneba.